تفکر نقادانه یا تفکر انتقادی (Critical Thinking) چیست ؟

همه ما در محیطی متولد می شویم که شامل باور ها، اعتقادات و فرهنگ های خاص خود است، وقتی فرزند متولد میشود پدر و مادرها، چارچوب‌ها و اصول و قواعدی را که برای رشد و پیشرفت و موفقیت از پدرها و مادرهایشان آموخته بودند، به فرزند خود منتقل می‌کنند. وقتی وارد دانشگاه می شویم منابع و درس هایی را می بینیم که با موضوعات روز صنعت و جامعه فرسنگ ها فاصله دارند و یا شیوه های تدریس مطابق نیاز جامعه و بازار نیست، اما دانشجویان به صرف گرفتن مدرک مجبورند به اجبار خیلی از دروس و منابع را مطالعه کنند ! پس به نظر می‌رسد که ما، بیش از اینکه بخواهیم از تجربه‌های دیگران و حاصل تفکرات دیگران استفاده کنیم، لازم است شیوه‌ی درست تجربه کردن و شیوه‌ی صحیح فکر کردن را بیاموزیم.

تفکر نقادانه همانطور که از نامش پیداست به معنای عدم پذیرش کورکورانه افکار و ایده های دیگران و مورد نقد قرار دادن داده ها و اطلاعات و تجزیه و تحلیل کردن آنها. فردی تفکر انتقادی، یا تفکر نقادانه دارد که قادر است پرسش‌های مناسب بپرسد و اطّلاعات مربوط را جمع‌آوری کند. سپس با خلاقیت آن‌ها را دسته‌بندی کرده و با منطق استدلال کند؛ و در پایان به یک نتیجهٔ قابل اطمینان دربارهٔ مسئله برسد.

مهارت‌های زیربنای تفکر انتقادی

• بازشناسی مسائل
• پیدا کردن وسیله‌هایی کاربردی برای مواجهه با آن مسائل
• جمع‌آوری و دسته‌بندی اطلاعات مرتبط
• بازشناسی فرض‌ها و ارزش‌های بیان‌نشده
• فهم و استفادهٔ دقیق، واضح و تفکیک‌شده از زبان
• تفسیر داده‌ها
• سنجش شواهد و ارزشیابی گزاره‌ها
• بازشناسی روابط منطقی موجود بین گزاره‌ها
• استخراج نتایج تضمینی و تعمیم آن‌ها
• آزمودن تعمیم‌ها و نتایجی که فرد به آن دست یافته‌است
• بازسازی الگوی باورهای فرد بر پایهٔ تجارب گسترده‌تر
• ارائهٔ قضاوت‌های دقیق دربارهٔ کیفیت‌ها و چیزهای خاص در زندگی روزمره

در این بخش بهترین دوره های آموزشی و منابع مفید برای تفکر انتقادی را معرفی میکنیم.